Wat is dat ‘beelddenken’ eigenlijk?

Wat is beelddenken eigenlijk?

Pasgeboren wezens op aarde denken eigenlijk maar aan één ding: overleven. Zo zie je in de dierenwereld dat een veulentje meteen kan opstaan als het geboren is.  Het oerinstinct dat iedereen helpt overleven. Of je nou dat veulentje bent of een baby’tje.

Dit  is wat we het primaire denkproces noemen. Het primaire denkproces gebeurt vanuit de rechter hersenhelft. Het zorgt er bij een baby’tje voor dat het zijn omgeving leer kennen door het om zich heen bewegen van de beentjes en armpjes. Ook geluiden maken (bijv. huilen) als het iets wil komt vanaf deze hersenhelft. Overlevingsdrang heeft dus geen Het overleven heeft dus geen verband met gesproken woorden (taal).

Dat primaire denkproces is geweldig: geeft je ritmegevoel, ruimtelijk inzicht en laat je de wereld intens ervaren.  Het geeft je beleving, inzicht en verbeelding. Bij dit denkproces kan je ook aan een groot kleurgevoel of dagdromen denken.  Beelddenken is denken in beelden en gebeurtenissen

Vanaf 3 à 4 jaar leert een kind beredeneren en in woorden te denken en dus ook praten. Dat heeft het nodig om in onze maatschappij zijn draai te vinden. Dat is meer dan alleen overleven en we spreken dan over het secundaire denkproces.

Wat dan zo spijtig is, is dat het merendeel van de mensen de mooie eigenschappen van het oerproces loslaten en overstappen op dat secundaire denkproces.

Een schatting zegt dat zo’n  95% overstapt naar het secundaire denkproces en dat 5% blijft denken vanuit het primaire denkproces in de rechter hersenhelft. Omdat het onderwijs talig is, heeft dat er een grote invloed op.

En dat is precies wat voor sommige kinderen en ook volwassenen een probleem is: het onderwijssysteem, maar ook alles om ons heen is gericht op mensen die vanuit hun linkerhersenhelft denken en dus als taaldenkers functioneren.

Als je vanuit je linkerhersenhelft, je secundaire denkproces denkt ben je goed met woorden (taal) en cijfers (rekenen), tijdsbesef en details. Dan heb je geen gedoe met  informatie opbouwen, beredeneren, organiseren en plannen.

Leuk voor hen, maar hinderlijk voor mensen die blijven functioneren vanuit die rechter hersenhelft, degene die beelddenker zijn.

Beelddenken is non verbaal denken, instinctief denken, voelen dat een oplossing daar en daar ligt. De kracht dat je, datgene wat je uit wilt uiten, kunt visualiseren: als een schilderij of een beeldhouwwerk, maar ook als een heel orkest dat je kunt horen spelen. Mozart en Van Beethoven hoorden de muziek in hun hoofd en zagen het orkest spelen en dat schreven ze op. Beethoven zelfs nog toen hij doof werd! Mensen die vanuit hun primaire denkproces, hun rechterhelft denken zijn spiritueel getalenteerd of sensibel.  Ze zien uitkomsten die een ander niet ziet omdat ze 3 dimensionaal kunnen denken en kunnen omdenken. Ze zien een oplossing al voor zich terwijl ze nog geen uitleg hebben.  Een beelddenker ziet een oplossing en zal dan achteruitwerkend proberen te vertellen waarom zijn oplossing goed is. Deze mensen zie je vaak in een technisch en/of creatief beroep: kunstenaars, bouwers, schrijvers, muzikanten, ICT-er, architecten, enz.

Een groot deel van deze beelddenkers slagen er wel in een evenwicht te vinden tussen hun rechterhersenhelft en de maatschappij die in taal denkt. Jammer genoeg lukt dat niet zo makkelijk bij iedereen.

Een voorbeeldje met school:

Een taaldenker krijgt 2 à 3 woorden per seconde binnen. Maar bij een beelddenker zijn dat 32 beelden per seconde. Zo’n beelddenker moet dus veel meer filteren en heeft dus meer tijd nodig om informatie die binnenkomt te filteren. Wat klopt er wel van en wat niet?

Als de juf in een dictee bijvoorbeeld het woord ‘hond’ zegt denkt een beelddenkend kind aan de teckel van oma, die altijd zijn teenslippers probeert te pakken. Toen ze kapotgebeten waren kreeg hij nieuwe Cars-teenslippers van mama… En als het kind dan zo ver is om het woordje op te schrijven is de juf alweer een woord verder…

Een beelddenker leert vanuit het geheel omdat het 3D denkt. Dus leerstof in puzzelstukjes aanleren werkt niet. Het kind leert namelijk ‘topdown’, dat wil zeggen vanuit het grotere geheel. Doordat het zo creatief kan denken is het resultaat dan soms heel anders dan wat de leerkracht voor ogen had en de bedoeling was. Maar het onderwijs is over het algemeen opbouwend onderwijs, dat wil zeggen steeds een puzzelstukje erbij leren, zonder dat je weet waar het uiteindelijk toe moet leiden. Een puzzel maken zonder voorbeeld… Zo voelt het voor iemand die vanuit het primaire denkproces denkt. Deze kinderen willen gewoon het deksel van de puzzeldoos erbij, zodat ze de informatie die ze krijgen kunnen plaatsen!

Mensen met de diagnose AD(H)D zijn vaak beelddenkers. Bij ADD loopt het organiseren en plannen niet lekker en dat vind in de niet draait het dan om dat het plannen en organiseren dat, helaas, niet in hun voorkeurshersenhelft, plaatsvindt. En hyperactiviteit heeft te maken met het primaire denkproces van overleven en de intensiteit, waarin ze de wereld om zich heen ervaren.

En onder hoogbegaafden, echte topdown denkers, zie je ook veel beelddenkers.  . Ook mensen met de diagnose ADHD en/of ADD zijn vaak beelddenker.

Dyslexie: Beelddenkers zien letters als losse plaatjes en het daarom soms moeilijk om de juiste klank bij de juiste letter te leren. Denk daarbij aan de verwarring die kinderen kunnen hebben over de b, d, p en q, want die zijn allemaal alle kanten op te spiegelen. Dikwijls blijven ze schrijven wat ze letterlijk horen, fonetisch. Als je hen vraagt het woord station te schrijven zullen ze luisteren en schrijven: stasjon. Dat zou een veel logischer keuze zijn!

Dyscalculie: bij cijfers heb je de moeilijkheid dat je getallen anders moet schrijven dan dat je ze zegt: 25 is toch eigenlijk 5+20? Waarom moet die 2 dan vooraan staan? Als je als beelddenker een echte puzzelaar bent vallen de rekenproblemen vaak nog mee. Anders heb je gewoon pech met dat cijfers zo abstract zijn.

Eigenlijk heeft een kind wat beelddenker is simpelweg de pech dat het in de minderheid is en dat het leermethoden op school op taaldenkers gericht zijn.

Je kan daardoor dus veroordeeld worden tot diagnoses als dyslexie en dyscalculie, terwijl het systeem hier het struikelblok en oorzaak is…

Kinderen met AD(H)D hebben ook dezelfde pech dat hun innerlijke klok sneller draait dan die van de middenmoot: alles draait om organiseren en plannen. Impulsiviteit en hyperactiviteit zijn niet de middenmoot in onze maatschappij.

Wat een oplossing voor dit alles kan zijn is dat het onderwijs zich meer op beelddenkers zou richten. Dat kan al met wat kleine aanpassingen en simpelweg weten hoe het andere denkproces werkt. Dan kunnen beelddenkers leren hoe ze anders met taal om kunnen gaan hoe ze het om kunnen zetten naar woordbeelden. Dan kunnen ze met andere oplossingen ook beter plannen, organiseren en informatie verwerken.

Eén van die oplossingen is de leermethode ‘Ik leer anders’, waarmee ik kinderen begeleid in mijn praktijk. Daarmee pakken we sámen de leerproblemen aan met direct resultaat. Maak een afspraak en kijk wat ik voor jóuw kind kan betekenen!